Semah,
Aleviliğin önemli inanç-kültür unsurlarındandır.
Semah aynı zamanda Aleviliğin temel ibadeti olan Cem’in de önemli bir ritüelidir. İlahi bir aşk olarak görülür.

Ay Ali'dir gün Muhammed
Okunan seksen bin âyet
Balıklar deryaya da hasret
Çarka döner göl içinde
Göl içinde çarka döner
Susuzluktan bağrı yanar
Alemler seyrana da iner
Seyir var seyir içinde
( Pir Sultan Abdal )

Semah, benlikten arınmaktır, Hakk ile Hakk olmaktır. Kırklar Meclisindeki aşk ve cebze halidir ve semahın adresi de “ Kırklar Meclisi ” 'dir.

“ Vardım kırklar meydanına
Gel berü hey can dediler
Yüz sürdüm ayaklarına
Gir işte meydan dediler
Kırklar bir yerde durdular
Yerlerinden yer verdiler
Meydana sofra serdiler
El lokmaya sun dediler
Gir semaha aşk ile Hakk’a
Silinsin pak olsun ayna
Kırk yıl bir kazanda kayna
Daha çiğsin yan dediler ”
( Şah Hatayi )

Semah, Alevi ve Bektaşiler tarafından inançları gereği cemlerde icra edilen semah, hizmet sahipleri olan zakirlerin çaldığı saz eşliğinde söylenen sözler ve müziğin ritmine uyarak yapılan mistik ve estetik hareketler ile Tanrı'ya ulaşma yoludur.

Semahlar normalde kadın erkek karışık, yalın ayak, baş açık, bele kuşak bağlanarak yapılmaktadır.

" Başım açık yalın ayak yürüttün,
Sen merhamet eyle lebi balım yar "

Semahın yöresine ve türüne göre semah edenlerin sayısı da değişebilmektedir. Semaha kalkanlar, uzaydaki gezegenler gibi birbirlerine dokunmadan, daire şeklinde ve karşılıklı durarak semah ederler. Kişi Semahın manevi atmosferine adapte olarak semaha girer, semahlarda bireyin bağımsızlığı ana ilkedir, hiçbir biçimde semahçılar arasında el ele tutuşulmaz, her Semazen kendi içinde bağımsızdır.

Semah, nefsin kötü arzu ve isteklerinden ve korkularından arınıp ruhsal olarak özüne, aslına yönelmedir. Semah gitmek, Hakk’a ulaşmada vesiledir.

Semah sırasındaki hareketlerin değişik anlamları bulunmaktadır. Gökyüzünde uçmak, evrenin dönüşü gibi dönmek, turnalar gibi kanat çırpıp uçmak, haktan alıp halka vermek, paylaşmak gibi değişik bölümler, farklı simgesel anlamlar vardır.

Semah yalın ayak dönülür, duygular dünyasında uçulsa da gerçeğe, doğaya/toprağa bağlılığı sembolize eder. Bazı semahlarda avuçlar yer ve gökyüzüne döndürülür, yerle gök arasında ( hava ve toprak / tanrı ve insan ) arasında bağ kurulur. Gözler genellikle el/avuç içine bakar, bu da aynada kendini ( insanda tanrıyı ) görmeyi sembolize eder.

" Aynayı tuttum yüzüme
Ali göründü gözüme.
Nazar eyledim özüme
Ali göründü gözüme "

Semahta kalbe götürülen eller, Alevilerin bir tür selamıdır. İçten ve kalpten sevgi ve yola bağlılığı sembolize eder. Semahlardaki figürler doğadaki canlı varlıkların özelliklerini, emek, sevgi, birlik vb. çeşitli konuları sembolize eder.

Alevilerin yaşadığı yörelere özgü 100’e yakın farklı semah tipleri ve değişik adları bulunmaktadır. Bunlardan en tanınmışları Kırklar Semahı, Turnalar Semahı, Gönüller Semahı, Kırat Semahı, Hubyar Semahı vb. gibi adlarla bilinen değişik yörelere ait semahlardır.

Semah normalde Cem’de dönülür ( Dönmek hiçbir şeyin durmadığını, ölmediğini hareket edip değiştiğini sembolize eder. ) Bütün semah türlerinde ortak olan özellik, yavaş hareketlerle başlayıp, giderek hızlanmasıdır.

Semah, ağırlama, yürüme ve hızlanma olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır.

Zakir, semah deyişini bu bölümlerin ritmine uygun çalarken, semahçılar da buna uygun olarak hareket ederler.

Semah : Cem ehlinin Miraç’a yükselmesidir.